Çölyak hastalığı genetik olarak duyarlılığı bulunan kişilerde gluten içeren gıdaların tüketilmesiyle meydana gelen otoimmün bir hastalıktır. Buğday ve türevleri, arpa, çavdar hatta bazen yulafa karşı duyarlı olurlar. Çocukluktan yetişkinliğe her yaş grubunda görülebilir.

Çölyak hastalığı hayatın her döneminde ortaya çıkabilir fakat genelde erken çocukluk döneminde kendini belli eder.

ÇÖLYAK SEMPTOMLARI

Çölyak, klasik karın ağrısı, kusma, iştahsızlık, kilo kaybı, b12 ya da folik asit eksikliğine bağlı anemi gibi belirtilerle başlar. Şiddetli gluten alımı olduğunda ise, baş ağrısı, öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği belirtileri de görülür.

ÇOCUKLARDA SEMPTOMLAR

2 yaşından küçük çocuklarda; ishal ve cıvık dışkı, bulantı/kusma, karında rahatsızlık hissi, tekrarlayan karın ağrısı, kilo kaybı.

2 yaşından büyük çocuklarda; kronik ishal/yağlı dışkı, iştahsızlık,  kilo alamama, karın şişliği, kas erimesi, cilt altı yağ dokusunun kaybolması, huzursuzluk

ÇÖLYAK HASTALIĞI TANI VE TESTLER

Çölyak hastalığının tanısı klinik bulgulara eşlik eden serolojik testlerin pozitifliği ve intestinal biyopsi bulgularının görülmesiyle konulur.  Hastalığın tek tedavisi yaşam boyunca glutensiz diyet olduğundan tanı aşaması kesin olmalıdır. Teşhis konulamayan vakalarda kemik ve karaciğer hastalıklarına, nörolojik bozukluklara neden olabilir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI İÇİN MEVCUT TEDAVİ ÖMÜR BOYU GLUTENSİZ DİYET

Diyet hem doktorlar hem de diyetisyenler tarafından hastaların ve ailelerinin sürekli eğitimini gerektirir. Çölyak hastalığının diyet tedavisine özel olarak üretilmiş ürünler bile, çok az miktarda gluten proteini içerebilir. Bu nedenle, glutensiz diyet ve refrakter çölyak hastalığı ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir.

Glutensiz diyete tam olarak uyum sağlandığında, genellikle birkaç hafta içinde klinik iyileşme sağlanır ve 1-2 yılda mukozal hasar iyileşir. Çölyak hastalığı olan hastalara ikincil olarak laktoz intoleransı eşlik edebilir. Bu nedenle tedavinin ilk aşamasında süt ve süt ürünlerinden kaçınılmalıdır. Ayrıca, glutensiz beslenen hastalarda B vitamini eksikliği sıklıkla görülmektedir. Bu nedenle, hastalara multivitamin desteği verilmesi önerilmektedir.