• ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA

    İdrar kaçırma çocukluk çağında en sık görülen problemlerdendir. İşeme mesane, mesane boynu, üretradaki düz kas ve üretradaki çizgili kasların koordine çalışması ile mümkündür. Bu kaslar arasındaki koordinasyon spinal kord, beyin sapı, ve beyindeki kompleks nörolojik kontrol sistemleri ile gerçekleştirilir.

    İDRAR KAÇIRMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?

    • Çevresel,
    • Psiko-sosyal
    • Genetik faktörler,
    • Uyku uyanıklık sistemini kontrol eden kortikal merkezler,
    • Mesane fizyolojisinde düzensizlik,
    • Hormonal faktörler.

    İDRAR VE YAŞ İLİŞKİSİ

    Mesane kontrolünün gelişimi yaşla birlikte değişir. İlk 6 ay bir refleks sonucu mesane boşaltılır. 6-12 ay arası dönemde refleksler azalıp idrar miktarı artar. 1-2 yaş döneminde işeme sayısı günde 11’e kadar düşer. 3-5 yaş dönemine gelindiğinde ise bilinçli olarak algılanan mesane doluş hissi ortaya çıkar. İşeme arzusu hem bilinçsiz, hem de bilinçli olarak engellenebilir. Ortalama 4 yaş döneminde çoğu çocukta erişkin tipte idrar kontrolü gelişmiş olur.

    İDRAR KAÇIRMANIN BERABERİNDE GETİRDİĞİ DURUMLAR

    • Anne-baba anlaşmazlığı
    • Anne-babanın boşanması/ayrılması
    • Aileden ayrılma
    • Kardeş doğumu
    • Okul ile ilgili problemler
    • Cinsel istismar

    Gibi psikolojik durumların varlığında idrar kaçırma gerçekleşmesi ihtimali yüksektir.

    • Kabızlık
    • Kronik böbrek hastalığı (KBH)
    • Mesane disfonksiyonu
    • Diyabet
    • Obstrüktif uyku apnesi
    • İdrar yolu enfeksiyonu
    • Hipertiroid

    İDRAR KAÇIRMA DURUMU OLAN ÇOCUKLARDA TEMEL DEĞERLENDİRME

    Öncelikle aile öyküsü, idrar kaçırma sıklığı, alt üriner sistem sorgulanması, işeme günlüğü, işeme bozuklukları gibi durumların değerlendirilmesi gereklidir. Daha sonra fizik muayene ve idrar analizini içermelidir. İşeme günlüğü; çocuğun içtiği sıvı çeşidi ve miktarı, işeme sıklığı, fonksiyonel mesane kapasitesi, dışkılama alışkanlığı, sıkışma ve idrar kaçırma epizodlarını gösterdiğinden tanıda önemli bilgiler sağlayarak idrar kaçırmanın altında yatan sebepleri bulmada hekime yardımcı olur.

    İdrar kaçırma tedavisinde bir çok yöntem uygulanır.                 

    • Davranış modifikasyonu
    • Enüretik alarm
    • Farmakolojik tedavi
    • Anti-depresan ilaçlar

    İDRAR KAÇIRAN ÇOCUKLARDA DAVRANIŞSAL TEDAVİ ÖNERİLERİ

    • Çocuğa rahatça idrarını yapabilmesi için çıkartılması kolay uygun alt çamaşırı ve pantolon giydirilmelidir.
    • Çocuğa idrarını tutmaması gerektiği açıklanmalı ve ikna edilmelidir.
    • İki saatte bir işemeye cesaretlendirilmeli, okulda birkaç kez tuvalete gitmesi önerilmeli, sıkışma ve kaçırma olmadan işemesi öğütlenmelidir. Ayrıca yatmadan mutlaka idrarını boşaltmalıdır.
    • Öğretmeni ile konuşularak hem onu işemesi için uyarması hem de tuvalete gitmesine kolaylık sağlaması istenmelidir.
    • Çocuğun sabah ve erken öğleden sonraki saatlerde serbestçe sıvı alımı sağlanmalı, sıvı alımı desteklenmelidir. Eğer çocuk sosyal aktivite ve spor faaliyetlerine katılmıyorsa akşam yemeği sonrası sıvı alımı minimalize edilmelidir.
    • Çocuk pelvik taban kaslarını tam olarak gevşeteceği pozisyonda tuvalete oturmalı, klozet dik pozisyonda, çocuk kapağı kullanılarak ve gerekirse ayaklarının altına bir tabure konularak askıda kalmayacak şekilde rahat oturmalı ve rahat şekilde boşaltımı gerçekleşmelidir.
    • Çocuğun diyeti gaitasını yumuşatacak şekilde düzenlenmeli, bol sebze ve kabuğuyla meyve gibi posalı yiyecekler tercih edilmelidir.
    • Çocuk fiziksel aktivite yapmaya yönlendirilmeli, uzun süre tv. vb. eşyalar ile meşgul olmamalıdır.

  • ÇOCUKLARDA HEMATÜRİ (İDRARDA KAN GÖRÜLMESİ)

    Hematüri idrarda kan hücrelerinin görülmesidir. Hematürisi olan bir çocuk birçok şikâyetle doktora başvurabilir. Bu şikâyetlerin çoğu üriner kaynaklı olabilirken başka hastalıklardan dolayı da olabilir.

    Hematüri makroskobik hematüri ve mikroskobik hematüri olmak üzere ikiye ayrılır:

    Makroskobik hematüri çıplak gözle bile fark edilebilir; kanlı, pembe kırmızı veya kahverengi idrar vardır. Eğer hematüri ileri seviyedeyse idrar rengi daha da koyulaşır. Eğer kanlı idrar berrak ve taze kırmızı ise bu alt idrar yollarından koyu renkli ve bulanık ise üst idrar yollarından kaynaklanan bir hematüriye işaret eder.

    Mikroskobik hematüri ise çıplak gözle görülemeyen ancak laboratuvar incelemesi gerektiren bir durumdur.

    ÇOCUKTA HEMATÜRİ NEDENLERİ

    • Üriner sistem enfeksiyonları
    • Bakteriyel enfeksiyonlar
    • Tüberküloz
    • Viral enfeksiyonlar
    • Üriner sistem taşları
    • Üriner sistemin anatomik bozuklukları
    • Polikistik böbrek

    ÇOCUĞUMDA BİR RAHATSIZLIK OLDUĞUNU NASIL ANLARIM?

    Çocuğunuzda aşağıdaki belirtiler var ise mutlaka ayrıntılı bir tanı ve fiziki muayene için doktora başvurmak gerekir.

    • Karın ağrısı
    • Kasık ağrısı
    • İdrar yaparken yanma ve ağrı
    • İdrar kaçırma
    • Kesik kesik idrar yapma
    • İdrarın rengi

    ÇOCUKLARDA HEMATÜRİ TANISINDA KULLANILAN YÖNTEMLER VE TEDAVİ

    Çocukta hematüri şüphesi varsa öncelikle dikkatli bir hasta anamnezi alınması gereklidir. Daha sonra fiziki muayene yapılarak tanısal süreç için;

    • Tam kan sayımı
    • Tam idrar tetkiki
    • İdrar kültürü
    • Üre, kreatinin düzeyi
    • 24 saatlik idrarda kalsiyum, protein ve kreatinin ölçümü
    • Üriner USG

    Gibi yöntemler kullanılır. Teşhis konulduktan sonra medikal, cerrahi veya diyet tedavileri uygulanır.

  • ALT ISLATMA (enurezis) NEDİR?

    İdrar kontrolünün sağlanması beklenen yaşta istemsiz ve uygunsuz idrar kaçırmadır.

    Enürezis Nokturnaçocuklar arasında yaygın bir problemdir. Beş yaşındaki çocukların %15’i tam olarak idrarını tutamaz. Monosemptomatik ve nonmonosemptomatik enürezis olmak üzere ikiye ayrılır ayrıca primer-sekonder olarak sınıflandırılabilir.

    Sadece geceleri altını ıslatanlar monosemptomatik enürezis, gece altını ıslatmanın yanı sıra, gündüz de sıkışma, sık idrar yapma ve idrar kaçırma gibi aşırı aktif mesane semptomları olanlar ise non-monosemptomatik enürezis olarak tanımlanır.

    Primer enürezis: Doğumdan itibaren idrar kontrolünün sağlanamamış olmasıdır.

    Sekonder enüzeris: Tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra 6 aydan uzun bir süre kuru dönemin sonrasında idrar kaçırmanın başlamasıdır.             

    Enürezis nokturna çocukluk çağında en sık karşılaşılan üriner sistem problemlerindendir. Olumsuz psikososyal yönünün yanı sıra getirdiği ekonomik yük, enürezisi ciddi bir sağlık problemi haline getirmektedir. Aileler genellikle okul öncesi dönemde bu durumu gelişimsel olarak algılayabilirken, okul çocuğu ve adölesan dönemde daha fazla tıbbi destek ihtiyacı duymaktadırlar.

    ENÜREZİS NOKTURNA (ALTINI ISLATMA) NEDENLERİ?

    • Azalmış mesane kapasitesi,
    • Mesane disfonksiyonu,
    • Sinir sistemi olgunlaşmasında gecikme
    • Üst hava yolu tıkanıklığı
    • Uyku bozukluğu
    • Psikolojik faktörler
    • Genetik faktörler

    ENÜREZİS NOKTURNA (ALTINI ISLATMA) TANI YÖNTEMLERİ

    Enürezis farklı klinik seyri olabilen bir durum olmakla birlikte gece altını ıslatan çocuğun ilk değerlendirilmesinde tanı aşamasındaki amaç monosemptomatik olup olmadığını ayırt etmektir. Enürezis sınıflandırmasının yapılabilmesi, klinik tanı ve tedavi yönünden önemlidir. İyi bir anamnez almak hekimi doğru yönlendirmede birinci basamaktır.

    Hastalardan alınan öykü ile işeme alışkanlıkları, dışkılama alışkanlıkları, sıvı tüketimleri, uyku özellikleri, psikolojik durumları, ailede monosemptomatik enürezis öyküsü araştırılır.

    Objektif bir veri elde etmek için çocukların en az 2 gün idrar sıklığı ve miktarı, varsa kaçırma zamanları, işeme günlükleri ile kaydedilmelidir. Gece kaçırma için ise bir hafta süre ile bu çizelgenin tutulması idealdir. İşeme günlüğü, ek değerlendirme gereken durumları ve nonmonosemptomatik enürezisli çocukları saptamada faydalıdır

    ENÜREZİS NOKTURNA (ALTINI ISLATMA) TEDAVİ YÖNTEMLERİ

    Tedavi yaklaşımı işeme bozukluğunun tipi ve çocuğun yaşıyla yakından ilişkilidir. Tedavi hasta ilk görüldüğü anda başlar. İlk seçilecek yöntem non farmakolojik yöntem olmalıdır. Non farmakolojik tedavi davranış değiştirme, işeme günlüğü, işeme önerileri, diyet, pelvik taban egzersizleri (Kegel), biofeedback, temiz aralıklı kateterizasyondur. Davranış değiştirme ve işeme günlüğü tutulması çocuğun ve ailenin tedaviye katılımını sağlar. Ayrıca düzenli aralıklarla tuvalete gitmesini önermek, işeme sırasında uygun pozisyon ve ikili işeme ile mesanenin tam boşalmasına olanak vermek çok önemlidir. Hastanın günlük tükettiği su miktarı, günlük idrar miktarı, diyet anamnezi özellikle günlük sıvı ve lif tüketimi gözden geçirilmelidir.

    Enüreziste uygulanan tedavi yöntemleri genel olarak şu başlıklar altında incelenebilir;

    1. Hekim ve ailenin işbirliği

    2. Gece uyandırma ve kaldırma

    3. Sıvı kısıtlanması

    4. Ödüllendirme

    5. Kayıt tutma

    6. Tuvalet eğitimi

    7. Şartlandırma tedavisi (alarm sistemi)

    8. Farmakoterapi

    9. Psikoterapi

  • AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ

    Böbrek vücut tuzunun ve su oranının düzenlenmesinde merkezi rol oynar.

    Akut böbrek yetmezliği; böbrek fonksiyonlarının saatler ve günler içerisinde azalması ya da kaybı, nitrojenli artıkların atılımının gerçekleşememesi, sıvı ve elektrolit dengesinin korunamaması gibi belirtilerle ortaya çıkan böbrek fonksiyonlarının ani kaybı olarak da nitelendirilen, pek çok organ ve sistemi de etkileyen bir hastalıktır.

    Akut böbrek yetmezliğinde serum kreatinin ve kan üre azotu seviyeleri yükselir. Böbrek yetmezliği için kullanılan bir belirteç serum kreatinindir, fakat kreatinin yavaş, duyarsız ve hafif yetmezlikleri tespit etmesi mümkün değildir. Serum kreatinin bir günde birikmesi bir kaç saat gereklidir.

    AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ NEDENLERİ

    • Susuz kalmak,
    • Uzun süren ishal,
    • Kusma vs. nedeniyle sıvı kaybı,
    • Ani ve çok kan kaybı,
    • Ağır yanıklar,
    • Çocukluk döneminde sık tekrarlayan boğaz enfeksiyonları,
    • Prostat büyümesi sonucu uzun süre idrar yapamama

    AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ BELİRTİLERİ

    • İdrar miktarında azalma,
    • Ayaklarda, dizlerde sıvı birikimine bağlı ödem,
    • Yorgunluk,
    • Halsizlik,
    • İştah kaybı,
    • Mide bulantısı ve kusma,
    • Göğüs ağrısı,
    • Nefes darlığı,
    • Ruhsal veya akli değişiklikler

    AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ NELERE SEBEP OLUR?

    Böbreğin birincil görevi sıvı, elektrolit ve asit-baz dengesini sağlamak, hücre dışı sıvının hacim ve içeriğini düzenlemektir. Akut azalması oluşan yıkım ürünlerinin (üre, kreatinin), sodyum (Na), hidrojen (H), potasyum (K), fosfor (P) gibi iyonların ve suyun atılımının bozulmasına sonuçta solüt ve suyun birikmesine neden olur. Böbrek fonksiyon bozukluğunun süresine ve ağırlığına bağlı olarak bu ürünlerin birikimi ile metabolik asidoz, hiperkalemi, vücut sıvı denge bozukluğu ve çeşitli organ sistemlerine etkisi (çoklu organ yetmezliği) ortaya çıkabilir.

    AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

    Akut böbrek yetmezliğe neden olan altta yatan rahatsızlık kontrol altına alarak hastalığı durdurmak ya da yavaşlatmak mümkün olabilir. Böbrek yetmezliğine neden olan rahatsızlığa göre uygulanacak tedavi yöntemleri de değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle tedaviye başlamadan önce hastalığın alt nedenleri araştırılmalıdır. Tansiyonu kontrol altında tutmak, kolesterol seviyesini kontrol altında tutmak, böbreklerde sıvı birikimine yönelik uygulamalar, diyet ve diyaliz tedavi yöntemlerindendir.