Ay: Aralık 2020

Kabızlık haftada üç defadan az dışkılama ve/veya dışkı kıvamının sert olması ve isteğe bağlı dışkı tutma olarak tanımlanır. Her gün dışkılamaya rağmen, sert ve ağrılı dışkı yapan çocuklar da kabız olarak değerlendirilmelidir.

Son 2 ay içerisinde 3 haftada bir defadan daha az sayıda dışkılama, tuvaleti tıkayacak şekilde büyük dışkılar, dışkı tutma ve biriktirme davranışı, ağrılı dışkılama gibi durumların bir arada olması kronik kabızlığa işarettir.

ÇOCUKLARDA KABIZLIĞA NEDENLERİ NELER OLABİLİR?

• Erken çocukluk döneminde ağrılı dışkılama kabızlığın temel nedeni olabilir.
• Anne sütünden, inek sütüne geçiş ve ek gıdalar dışkının sertleşmesi ile birlikte süt çocuklarında ağrılı dışkılamaya neden olur.
• Tuvalet eğitimin aşırı zorlayıcı ve uygun olmayan şekilde yapılması dışkının tutulması ve sertleşmesine yol açarak kabızlığa neden olur.
• Daha büyük çocuklarda evinden başka yerde (okul vb.) tuvaletini yapamama da önemli bir faktördür.

KABIZLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

• Yetersiz veya kısa süreli beslenme
• Ağrı korkusu nedeniyle dışkı tutma
• Dışkılamadan kaçınma
• Çok erken veya zorlayıcı tuvalet eğitimi
• Oturak/tuvalet reddi
• Ebeveynin anksiyetesi, gerilimi
• İlaç tedavisi korkusu (özellikle anal)

KABIZLIĞI OLAN ÇOCUKLARDA GENEL BULGULAR

Kabızlığı olan bebeklerde dışkılama ağrılı olacağından;

• Yüzünü buruşturma,
• Yüzde kırmızı renk değişikliği,
• Gerilme ve ağlama görülebilir.

Daha büyük çocuklar da;

• Tuvalete oturmayı reddetme,
• Dışkı tutucu davranış olarak nitelendirilen tipik hareketler,
• Bazıları ise bir yerlere saklanıp başka bir odaya kaçarlar.

ÇOCUKLARDA KABIZLIĞIN TEŞHİS VE TEDAVİSİ

Kabızlık nedenlerinin ayırıcı tanısı için fizik muayene önemli olup yeterli olabilmektedir. Büyüme geriliği olup olmadığını anlamak adına boy ve kilo kontrolü yapmak gerekir. Fiziki muayene bulguları doğrultusunda laboratuvar ve radyolojik çalışmalar yapılır.

Kabızlıkta tedavi de değişik yöntemler izlenebilir.

• İlk olarak yapılması gereken anne ve babanın pozitif, destekleyici nitelikte eğitim tedavisini uygulamasıdır. Bu durumun geçici olduğunu, tehlikeli olmadığını anlatarak, bu davranış şeklini benimsemelilerdir.
• İkinci olarak biriken dışkının atılması için ağızdan veya rektal yolla ilaç tedavisi uygulanır.
• Diğer bir tedavi yöntemi ise tuvalet eğitimi ya da davranışını değiştirmedir. Çocuk düzenli tuvalet kullanımına alıştırılmalı, günde en az 3-4 sefer tuvalete oturması sağlanmalıdır.
• Son olarak beslenme en önemli basamaktır. Bu aşamada çocuklar mutlaka diyetisyene yönlendirilmeli, diyetlerindeki enerji ve diğer besin öğesi gereksinimleri, posa miktarı, sıvı alımı düzenlenmelidir.

Çocuğun gerek sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanması, gerekse büyüme ve gelişmesini tamamlayabilmesi için, kendisine tüm besin gruplarından besinlerin uygun pişirme yöntemleri ile sunulması ve öğün atlamadan beslenmesi, çocuğun sağlıklı olmasının ön koşuludur.

İşitme çevremizde olup biteni anlamamız için ihtiyaç duyduğumuz bir sistemdir. İşitmenin konuşma ve dil gelişimi, iletişim ve öğrenme açısından kritik rolü iyi bir şekilde bilinmektedir. Çocuğun yaşamında işitme kaybı ne kadar erken olursa, çocuğun gelişimi üzerindeki etkileri de o derecede ciddi olacaktır. Benzer bir şekilde sorun ne kadar erken tanımlanabilirse, bu etkilerin önlenmesinde de o derecede başarılı olunacaktır.

İşitme sistemimiz; dış kulak, orta kulak, iç kulak ve koklear sinirden oluşur. Dış kulak sesleri toplayıp kulak zarını titreştirir. Ortak kulak hava dolu bir alan olup basıncı kontrol eder. İç kulak ise içi sıvı dolu olan alandır.

İşitme kaybı ise işitme sisteminin farklı bölgelerinde meydana gelen farklı sorunlar neticesinde meydana gelebilmektedir. Bu kayıpların nedenleri, meydana geldikleri bölgeler ve zamanları itibariyle kayıpların biçimleri medikal ve cerrahi tedavi süreçlerini belirleyebildiği gibi; uygun işitme desteğinin sağlanması ve kaybın rehabilite edilmesi noktasında da belirleyici olmaktadırlar.

İŞİTME KAYBI TİPLERİ

İşitme kayıpları başlangıç zamanlarına göre;

• Doğumda mevcut olan
• Doğum sonrasında meydana gelen

Olarak ikiye ayrılır.

İşitme kayıpları sürelerine göre de farklılık gösterir.

• Akut, aniden başlayan ve kısa süren
• Kronik, uzun süreli
• Kademeli devam eden,
• Küçük değişikliklerle meydana gelen,
• Geçici, sınırlı bir süre olan,
• Kalıcı,
• Geri döndürülemez şekilde,
• Gittikçe ilerleyen,
• Dalgalı, değişken.

İşitme kaybı tek taraflı olacağı gibi çift taraflıda olabilir.

İŞİTME KAYIPLARININ NEDENLERİ

• Doğuştan gelen işitme sistemi sorunları
• Kulak kirinin fazlalığı
• Dış kulak yolunu tıkayan nesneler
• Kulakta kemik büyümeleri
• Dış kulak yolu enfeksiyonları
• Orta kulakta travmaya bağlı kayıplar
• Orta kulak kireçlenmesi
• Orta kulak enfeksiyonları
• Orta kulakta anormal kemik yapısı
• Kulakta kistler veya tümörler

İŞİTME KAYBI DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

Saf Ses Odyometri: Saf ses değerlendirme işitme kaybının tipi ile ilgili ayırıcı bir role sahiptir. İşitme kaybının iletim bileşeni ile ilgili değerlendirmelerinin temelinde hava ve kemik yolu iletim eşiklerinin karşılaştırılması yatmaktadır.

Konuşma Odyometrisi: Konuşmayı alma uyaranı ile yapılan bu değerlendirmelerde işitme kaybının günlük yaşama olan etkilerini ortaya koyar. Farklı seviyelerini değerlendirmeyi sağladığı için altta yatan patolojilerin ortaya çıkarılmasında da yardımcı olurlar. Çocuklar ile uygulaması da saf ses ile yapılan değerlendirmelere göre daha kolay ve isabetli olabilmektedir.

İmmitansmetrik Değerlendirme: Orta kulak bozukluklarının ortaya çıkarılması, koklear ve retrokoklear patolojilerin ayırt edilmesi, saf ses odyometrik değerlendirmenin doğrulanması amaçları ile kullanılabilir. Bu değerlendirme ile hem işitmeye karşı hassasiyet hem de koklear/retrokoklear patolojilerin ayırt edilmesi sağlanabilir.

Fizyolojik Değerlendirmeler: Doğrudan kokleanın değerlendirildiği oto akustik emisyon ölçümleri, elektrokokleografi ve spiral ganglionlar ve sonrasındaki sinirsel iletimin değerlendirildiği işitsel uyarılmış beyin sapı yanıtlarını içermektedirler. Bu değerlendirmelerin tamamı objektif yöntemlerdir. Bu sayede işitme ile ilgili de objektif sonuçlar elde edilebilir.

Böbrek nakli son dönem böbrek yetmezliği tedavisinde altın standart tedavi yöntemi olmuştur. Vericilerin büyük çoğunluğunu ebeveynler oluşturur. Diğer akrabalar ve akraba olmayanlar da daha az oranda verici grubundadır.

ÇOCUKLARDA BÖBREK NAKLİNE HAZIRLIK ADIMLARI NELERDİR?

• Alıcıyı Hazırlamak

Özellikle küçük yaş grubundaki çocuklarda son dönem böbrek yetmezliği evresine ulaşmadan hastaların yeterli beslenmesinin sağlanması ve komplikasyonların önlenmesi hastanın etkinliğinin böbrek nakli sonrasındaki kazanımlardan çok daha etkili olduğu gösterilmiştir. Her böbrek nakli hastasının canlı aşıları nakil öncesinde tamamlanmalıdır.

• Ürolojik Değerlendirmeler

Mesane tam boşalamadığında enfeksiyon meydana gelmektedir. Bunlar da nakil ömrünü azaltan potansiyel komplikasyonlardır. Üroloji pratiğinde sıkça kullanılan temiz aralıklı kateterizasyon nakil sonrasında da etkin ve koordineli olmayan dışarı atma fonksiyonu hastalarda güvenle uygulanabilir. Nakil hastalarının çoğunda mesane yeni böbreğe adapte olur.

• Desensitizasyon İşlemi

Bir kişinin bir alerjene ya da immün sistemi tarafından yabancı olarak algılanan başka bir maddeye ilk kez maruz kalması ile immün cevabın oluşmasıdır. Bu cevap alerji ve diğer aşırı duyarlılık reaksiyonlarının temelini oluşturur. Çocuklarda optimal desensitizasyon önemlidir.

• Verici Seçimi

Uygun vericinin seçimi nakil işleminin en önemli aşamadır. Çocuklarda canlı vericiden nakiller erişkinlere kıyasla daha fazladır.

ÇOCUKLARDA NAKİL SÜRECİ

Çocuk hastanın boyutları, arter ve venlerin kalibrasyonları nakil böbreğin pozisyonunu belirler. Özellikle 15 kilonun altındaki küçük çocuklarda erişkinlerden alınan nakil böbreğin perfüze edilmesinde sıkıntılar çıkabilir.

Kronik böbrek yetmezliği olan çocuklarda büyüme geriliği başarılı bir nakilden sonra çocukların doğrusal büyümeleri düzelmektedir. Özellikle erken çocukluk ve süt çocuğu dönemindeki çocuklar büyüme geriliğine daha duyarlı olmakla birlikte, nakilden sonra büyüme anlamında en çok fayda görenler yaşı en küçük olanlardır.

Besin alerjisi çocukluk çağında sıkça görülen alerjik bir rahatsızlıktır. Vücuda alınan besinler ya da besinlerle birlikte alınan katkı maddelerine karşı savunma sisteminin aşırı reaksiyon göstermesi ile ortaya çıkar.

Fakat besin alerjisi sadece besinin vücuda girmesiyle değil, besinle temas edilmesi besinin kokusunu alınmasıyla da ortaya çıkar. Besinlerde birden çok madde bulunduğundan ötürü, besinde bulunan hangi maddenin alerjiye yol açtığını anlamak zordur.

Çocuklarda besin alerjisinde karşımıza çıkan nedenlerin başında, genetik faktörlerin geldiği görülmektedir. Özellikle annenin alerjisinin olduğu durumda, çocuğun alerjiye yatkınlığı fazladır.

HANGİ BESİNLER ALERJEN OLABİLİR?

Çocukluk çağında başlıca alerjen besinler;

• İnek sütü,
• Tavuk yumurtası,
• Yer fıstığı,
• Soya fasulyesi,
• Buğday,
• Balık ve diğer deniz ürünleri,
• Çikolata,
• Bal,
• Katkı maddeli yiyecekler,

olmakla birlikte çocuk immün sistemine göre değişebilir.

ÇOCUĞUMDA BESİN ALERJİSİ OLDUĞUNU NEREDEN ANLARIM?

Alerjen besinlere reaksiyonu olan ve bu besinleri içeren yiyeceklerin alınmasından sonra, dakikalar veya saatler içinde ortaya çıkan,

• Yaygın kızarıklık,
• Deri de döküntü,
• Kaşıntı,
• Hırıltılı solunum,
• Kusma ve ishal

Gibi alerjene göre değişiklik gösteren belirtileri mevcuttur.

TANI YÖNTEMLERİ

Bir besin tüketiminden sonra ortaya çıkan solunum, sindirim ve cilt problemleri varlığında alerji düşünülmelidir. İlk olarak hastadan doğru bir anamnez alınarak yapılacak testlere karar verilir. Besin alerjisi tanısı koymada yaygın kullanılan Cilt Prik Testi yapılır. Daha sonralarında ise besin testleri yapılarak tanı konur.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Besin alerjisinde tedavinin en önemli noktası alerjen besini ortadan kaldırmaktır. Duyarlı besinler belirlenerek bunlara karşın diyet tedavisi uygulanmalıdır. Diyeti uygulanan bazı hastaların semptomları zamanla azalır ve birkaç yıl içinde besin alerjisi kaybolabilir.

Baş ağrısı kafatası içinde ya da dışında yer alan ağrıya duyarlı yapıların değişimleri sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Yetişkinlerin hemen hemen tümünün yaşadığı bu durum çocuklarda daha az görülmektedir.

Çocuklarda baş ağrısını hafife almamak gerekir. Baş ağrısının sıklığı ve şiddetine bağlı olarak çocukların okul başarısı, dikkati, hafızası, davranışları, arkadaşlarıyla ilişkileri, sosyal ilişkileri ve okula devam durumu etkilenmektedir.

AĞRIYI BAŞLATAN FAKTÖRLER NELERDİR?

• Fiziksel aktivite
• Ders çalışma
• Açlık
• Egzersiz
• Sınav dönemi
• Soğuk hava
• Sıcak hava
• Uykusuzluk
• Tedirginlik
• Stres

Baş ağrısı ile birlikte halsizlik, huzursuzluk, solukluk, baş dönmesi gibi şikayetler ortaya çıkar.

ÇOCUKLARDA BAŞ AĞRISI İLE ORTAYA ÇIKAN RAHATSIZLIKLAR

• Enfeksiyonlar,
• Yer kaplayan oluşumlar (tümör, kist),
• Nörolojik hastalıklar,
• Sistemik hastalıklar,
• Metabolik hastalıklar.

ARTAN BAŞ AĞRILARINDA NASIL BİR YOL İZLEMEK GEREKİR?

Baş ağrısının tanı ve tedavisinde ağrının süresi, ağrının yeri, ağrıya eşlik eden semptomlar, cinsiyet ve yaş gibi faktörler dikkate alınır. Daha sonrasında ise kan tahlili, sinüs grafisi, EEG, BT, MR, Tansiyon ölçümü, gibi tanı yöntemleri kullanılarak sonuca varılır.